เดือนมิถุนายน เดือนที่เราเฉลิมฉลองความแตกต่างหลากหลายของมนุษย์ ซึ่งหลายคน อาจจะมีภาพในใจ ตัดสินคนอื่นไปก่อน จากรูปลักษณ์ ท่าทาง ลักษณะภายนอก แต่เอาเข้าจริง ๆ เราไม่เคยได้เข้าไปสัมผัส  หรือ ทำความรู้จักพวกเขาเลย บางครั้งเรารับความเชื่อเดิม ๆ ที่ส่งต่อกันมา เช่น 

“การรักเพศเดียวกันเป็นพฤติกรรมที่ผิดธรรมชาติ ซึ่งนักวิทยาศาสตร์ในยุคปัจจุบัน ได้ค้นพบแล้วว่ามีสัตว์ในธรรมชาติ กว่า 1,500 สายพันธุ์ ที่มีพฤติกรรมรักเพศเดียวกัน”   

นี่เป็นหนึ่งใน หลายความเข้าใจผิดที่เราสร้างต่อเพื่อนมนุษย์ด้วยกัน แล้วตัดสิน เลือกปฏิบัติ จนเกิดปัญหา ความอยุติธรรม การกดขึ่ข่มเหง และ ความซับซ้อนต่าง ๆ มากมายในสังคม  

ซึ่งความเข้าใจผิดต่าง ๆ เหล่านี้ อาจลดน้อยลง ถ้าเพียงเราได้เปิดใจพูดคุย ทำความเข้าใจ เพื่อนมนุษย์อีกคน  และนี่คือที่มาของโครงการ “ห้องสมุดมนุษย์” Human Library ที่ถือกำเนิดขึ้นครั้งแรกที่ โคเปนเฮเกน เดนมาร์ก ในปี คศ.2000 มีเป้าหมายเพื่อช่วยลดอคติที่มนุษย์มีต่อกัน

เริ่มแรกห้องสมุดมนุษย์ เกิดขึ้นเพื่อเป็นส่วนหนึ่งในงาน Roskilde Festival เทศกาลดนตรีประจำปีของประเทศเดนมาร์ก จัดโดยมูลนิธิ Roskilde เป็นเทศกาลที่ใช้ดนตรีเฉลิมฉลองเสรีภาพของมวลมนุษยชาติ ลดอคติที่มนุษย์มีต่อกัน ไม่ว่าจะเป็นความต่างด้าน เชื้อชาติ ศาสนา เพศสภาพ หรือ วัฒนธรรม 

ในปี ค.ศ. 2006 ได้มีการจัดตั้ง “ห้องสมุดมนุษย์” แบบถาวรขึ้นที่

เมืองลิสมอร์ ประเทศออสเตรเลีย ถือเป็น ห้องสมุดมนุษย์แห่งแรกของโลกที่เปิดดำเนินการอย่างเป็นรูปธรรม และกลายเป็นต้นแบบแนวทางให้กับการเปิด “ห้องสมุดมนุษย์” ทั่วทุกมุมโลก

ซึ่งแนวคิดหลักของ ห้องสมุดมนุษย์ คือ การไม่ด่วนตัดสินหนังสือไปก่อน เพียงเพราะเห็นแค่ปกของมัน  “Don’t Judge a Book by Its Cover”  ห้องสมุดที่นี่ แทนที่เราจะได้ยืมหนังสือ แต่เราจะได้ยืม “มนุษย์” แทน โดยเราสามารถเลือก “หนังสือมนุษย์” ที่ผู้คนสนใจ ก็คือ คนเป็นๆนี่แหละ แล้ว บรรณารักษ์ ก็จะเชิญเขาออกมานั่งพูดคุย ใช้เวลากับเรา พอหมดเวลา ก็คืนหนังสือมนุษย์ไป 

หนังสือมนุษย์ ในห้องสมุดมี หลากหลายรูปแบบ หลายสัญชาติ ศาสนา เพศสภาพ อายุ อาชีพ มาจากภูมิหลังที่แตกต่างกันออกไป แต่โดยมากจะเป็น กลุ่มคนที่มักถูกสังคมตัดสิน ล่วงหน้าไปก่อน มีทั้ง คนพิการ ทุพพลภาพ ผู้ป่วยโรคต่างๆ ตำรวจ นักดับเพลิง กลุ่มคนหลากหลายทางเพศ นักการเมือง ผู้อพยพ ผู้ลี้ภัย มุสลิม คนไร้บ้าน คนตกงาน นักการเมือง รัฐมนตรี ฯลฯ

ซึ่งห้องสมุดมนุษย์เหล่านี้ มักถูกจัดเป็นอีเวนท์ตามที่ต่างๆ บางอีเวนท์ หนังสือมนุษย์จะคุยกับ คนอ่าน 1 ต่อ 1 หรือ บางทีผู้อ่านเป็นกลุ่ม อาจอ่าน หนังสือมนุษย์ 1 เล่ม พร้อมกันทั้งกลุ่มก็ได้ ขึ้นอยู่กับกติกา และความสะดวกใจของหนังสือมนุษย์แต่ละคน

หนังสือมนุษย์ ทำหน้าที่สื่อสาร ความรู้ ความคิด ทัศนคติ และประสบการณ์ตรงให้กับผู้อ่าน โดยที่เราได้เรียนรู้เรื่องของคนผ่าน คนที่มีชีวิตจริง ๆ โดยไม่ต้องผ่านสื่อใด ๆ

โดยที่หนังสือมนุษย์ทั้งหมด เป็นอาสาสมัครที่ทางทีมงานจะต้องรับสมัคร และออกไปหา หนังสือมนุษย์ที่มีผู้คนสนใจ จากหลากหลายภูมิหลัง ตามความต้องการของผู้อ่าน ก่อนนำมาจัดเป็นอีเวนท์  

ปัจจุบันห้องสมุดมนุษย์ยังคงดำเนินการอยู่ และได้มีการจัดงานกระจายไปทั่วโลกกว่า 85 ประเทศ สำหรับประเทศไทย สถาบันแห่งแรกที่จัด ห้องสมุดมนุษย์ คือ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน จังหวัดนครราชสีมา  

ซึ่งถ้าเราเข้าใจหลักการห้องสมุดมนุษย์ บางทีเราอาจจะไม่ต้องไปถึงงาน หรือ ถึงสถานที่นั้นก็ได้ เพียงแค่เราเปิดใจ ทำความเข้าใจ เปิดใจ อ่าน “หนังสือมนุษย์” รอบ ๆ ตัวเราก่อน เพียงแค่นี้ก็จะทำให้สังคมของเรา น่าอยู่ขึ้นแล้ว

ข้อมูลเพิ่มแติม: https://humanlibrary.org/