เมื่อความเหงา เพิ่มความเสี่ยงการตายก่อนวัย

เมื่อเร็ว ๆ นี้ได้ดูหนังเรื่องนึงชื่อ "ผู้ชายชื่อ อ็อตโต้" (A MAN CALLED OTTO) เป็นเรื่องเกี่ยวกับชีวิตชายสูงวัย ที่มีความตั้งใจอยากจบชีวิตตัวเองจากโลกนี้ไป  เขามีลักษณะขี้หงุดหงิด ฉุนเฉียว เจ้าอารมณ์ ดูไม่น่ารักเลยในสายตาของผู้ชม แต่สิ่งที่น่าแปลกใจคือ เขากลับเป็นที่รักของคนในชุมชนนั้น

จากความไม่เป็นมิตรของเขา หนังค่อย ๆ เปิดเรื่องราว จนเราค่อยๆเข้าใจ ว่าภายใต้ความก้าวร้าวของคนๆนึง อาจมาจากหลายปัจจัย หนึ่งในนั้นคือ ความเหงา และการไม่มีเป้าหมายชีวิต

ความเหงา เป็นสิ่งที่เราทุกคนล้วนเคยเจอ ซึ่งแต่ละคนก็มีวิธีจัดการกับมันต่างกันไป แต่ในระยะหลัง เริ่มมีหลายงานวิจัยยืนยันถึงผลกระทบอื่น ๆ ของมัน ที่เป็นมากกว่าแค่เรื่องความรู้สึก

********************

ผลกระทบต่อสุขภาพ

เมื่อองค์การอนามัยโลก ประกาศอย่างเป็นทางการว่าความเหงามีผลกระทบต่อสุขภาพของมนุษยชาติ ตามมาด้วยการเกิดรัฐมนตรีแห่งความเหงาของอังกฤษ  โลกก็เริ่มทำความเข้าใจเรื่องเหล่านี้มากขึ้น

งานวิจัยที่อเมริกา พบว่าผู้ใหญ่เกือบครึ่งมีความเหงาทุกวัน ส่วนทีมวิจัยของ NASEM พบว่า กว่า 1/4 ของคนอายุมากกว่า 60 ขึ้นไป มีชีวิตโดดเดี่ยวจากสังคม จากหลายปัจจัย เช่น อยู่ตัวคนเดียว สุขภาพร่างกายเสื่อมถอย มีโรคประจำตัว  เพื่อน คนรัก หรือ ครอบครัวเสียชีวิตไปหมดแล้ว

งานวิจัยพบว่า ความเหงา และ การโดดเดี่ยวทางสังคมมีผลกระทบต่อสุขภาพหลายอย่าง เช่น

- เพิ่มความเสี่ยงโรคความจำเสื่อม มากขึ้น 50%

- เพิ่มความเสี่ยงในการเสียชีวิตก่อนวัย  ทำลายสุขภาพเราได้พอ ๆ กับ การเป็นโรคอ้วน หรือ สูบบุหรี่ วันละ 15 มวน 

- สมองหลั่งฮอร์โมนความเครียดมากขึ้น และลดการรับรู้ลง 20%

- เพิ่มความเสี่ยงโรคหัวใจ 29% และภาวะเส้นเลือดในสมองแตก 32%

- ความเหงาสัมพันธ์กับ โรคซึมเศร้า โรควิตกกังวล และการฆ่าตัวตาย

- เพิ่มความเสี่ยงการเสียชีวิตในผู้ป่วยหัวใจล้มเหลว ถึง 4 เท่า

********************

ความเหงา- การปลีกวิเวก - ความโดดเดี่ยวทางสังคม ไม่เหมือนกัน

นักวิจัยให้คำนิยามความเหงา (Loneliness) ว่าเป็นความรู้สึกอ้างว้าง โดดเดี่ยว ไม่เป็นที่ต้องการ รู้สึกไม่มีค่า อาจรู้สึกถูกปฏิเสธ ทอดทิ้ง ซึ่งไม่เกี่ยวกับจำนวนคนที่ได้พบเจอ ใช้ชีวิตหรือมีปฏิสัมพันธ์ด้วย  เข่น บางทีมีคนอยู่รอบข้างมากมาย แต่ก็อาจรู้สึกเหงาได้

การโดดเดี่ยวจากสังคม (Social Isolation) คือ การขาดการปฏิสัมพันธ์กับผู้คน และอาจกลายเป็นความเหงาได้

การปลีกวิเวก (Solitude) เป็นการจงใจ ปลีกตัวเพื่อใช้เวลากับตัวเอง เพื่อตัวเอง และมีปฏิสัมพันธ์กับสังคมเมื่อต้องการ ซึ่งส่งผลดีต่อสุขภาพจิตมากกว่า คนที่ไม่มีเลย

********************

สาเหตุของความเหงา

สาเหตุของความเหงา แต่ละคน ในแต่ละเวลา - สถานการณ์ไม่เหมือนกัน บางคนเหงา จากการเสียคนรัก หรือ ความสัมพันธ์, การย้ายถิ่นฐาน, ความห่างไกลจากผู้คน  ในบางกรณีอาจเกิดจากภาวะซึมเศร้า บางทีเกิดจากภาวะความพึงพอใจในตัวเองต่ำ (Low Self Esteem) หรือ บุคลิกที่มีลักษณะเก็บตัว (Introvert) ก็อาจมีส่วนทำให้เหงาได้

********************

สิ่งที่อาจช่วยบรรเทาความเหงาได้

หลายวิธีที่นักจิตวิทยาแนะนำมาอย่างเช่น

- เข้าสังคมที่ชอบ เพื่อลองทำสิ่งใหม่ๆ เจอเพื่อนใหม่ เช่นไปเป็นอาสาสมัคร ลงเรียนเรื่องใหม่ ๆ เข้ากิจกรรมชมรมต่าง ๆ

- คุยกับคนแปลกหน้ามากขึ้น ลดการติดโทรศัพท์ลง

- พัฒนาความสำคัญที่มีคุณภาพ กับเพื่อน คนในครอบครัวที่ไม่ได้พูดคุยมานาน ใช้เวลาคนที่ความสนใจ ค่านิยมคล้ายกับเรา

- มีสัตว์เลี้ยง ก็ช่วยคลายเหงาได้ การได้กอดสัตว์เลี้ยง เพิ่มฮอร์โมนความสุขมากขึ้น

- เพื่อนที่มีคุณภาพ ช่วยบรรเทาความเหงาได้ การมีเพื่อนสนิท 2-3 คน และได้เจอเพื่อนตัวเป็น ๆ ทำให้สุขภาพจิตดีขึ้น  

- คุยกับคนที่ไว้ใจ จะเป็นคนรู้จักใกล้ตัว หรือ จะคุยกับนักจิตบำบัด ผู้เชี่ยวชาญก็ได้

*********************

ความเหงาเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นกับทุกคน ต่างที่ ต่างเวลา-สถานการณ์ ต่างสาเหตุ ต่างสภาพจิตใจกันไป  เมื่อมันเกิดขึ้น สิ่งแรกที่ควรทำ คือให้ตั้งสติก่อน รับรู้ ไม่พยายามผลักไส โกรธ กลัวรังเกียจมัน หรือ ร้อนรน จนเลือกใช้วิธีที่บรรเทาเหงาระยะสั้น แต่สร้างความลำบากระยะยาว

มองโลกตามความเป็นจริง ไม่มองตัวเองแย่เกินไป ใจดีกับตัวเองบ้าง และบางทีความเหงาอาจไม่ได้แย่ขนาดนั้น มันอาจเป็นสัญญาณแนะให้เราตกตะกอน ทำความเข้าใจกับชีวิต ค่อย ๆ คิดหาสาเหตุ แล้วปรับดู 

ถ้าคิดคนเดียวไม่ออก ลองคุยกับผู้เชี่ยวชาญ ทำใจสบาย ๆ ไม่ต้องต้องรีบร้อน ทุกการเปลี่ยนแปลงเป็นกระบวนการ มันใช้เวลา "ความเหงา ฆ่าเราไม่ได้ ถ้าเราเข้าใจมัน"

Credits:

https://www.who.int/teams/social-determinants-of-health/demographic-change-and-healthy-ageing/social-isolation-and-loneliness

https://nap.nationalacademies.org/catalog/25663/social-isolation-and-loneliness-in-older-adults-opportunities-for-the

https://www.verywellmind.com/loneliness-causes-effects-and-treatments-2795749#:~:text=While%20common%20definitions%20of%20loneliness,to%20form%20connections%20with%20others.